Στο Πίσω Κάθισμα: ένα ευρωπαϊκό νουάρ

Το αθηναϊκό νουάρ είναι ένα πολύ ιδιαίτερο είδος. Από τα μεσοπολεμικά έργα του Γιάννη Μαρή, κάποια από τα οποία έφτασαν στο ευρύ κοινό μέσω των κινηματογραφικών και τηλεοπτικών τους μεταφορών, μέχρι τον Πέτρο Μάρκαρη, ο οποίος παρουσίασε τον Αστυνόμο Χαρίτο στα μέσα της δεκαετίας το 1990 με το Νυχτερινό Δελτίο, ή και τον Τεύκρο Μιχαηλίδη με τα πιο εγκεφαλικά του παζλ, το νουάρ της πρωτεύουσας γνώρισε λίγες πλην όμως αναμφισβήτητα εκκωφαντικές επιτυχίες.

Με επίκεντρο το αρχηγείο της Αστυνομίας στην πάντα πηγμένη από κίνηση Λεωφόρο Αλεξάνδρας, ο Χαρίτος ζορίζεται να φτάσει στον τόπο του εγκλήματος – συνήθως ένα φόνο μεταξύ διαπλεκόμενων με την ελληνική έννοια πλευρών, ενώ η νεαρή υπαστυνόμος Όλγα Πετροπούλου, ηρωίδα του Μιχαηλίδη, παλεύει να διαλευκάνει μπορχικά εγκλήματα στην καρδιά της Κρίσης. Ο δε Αστυνόμος Μπέκας, πρόδρομος και πατέρας όλων, περιφέρεται σε προάστια και βίλες εφοπλιστών με εύηχα επώνυμα, αναλαμβάνοντας να φέρει στο φως σκοτεινές προσωπικές ιστορίες που βάφτηκαν στο αίμα.

Ποιος θα το έλεγε λοιπόν, ότι σε ένα τοπίο συγγραφικά ανδροκρατούμενο, μια νεαρή Ελληνίδα συγγραφέας θα μάς συνέστηνε έναν απολύτως διακριτό, απολύτως συμπαθή, απολύτως Αθηναίο αστυνομικό, το Χάρη Κόκκινο; Και ποιος θα το έλεγε ότι η Ευτυχία Γιαννάκη, η οποία υπογράφει την πρόσφατη θαρραλέα κίνηση των Εκδόσεων Ίκαρος, θα μας έδειχνε ότι το αθηναϊκό νουάρ υπάρχει, έχει ακόμα πολλά να δώσει, μπορεί να ξεφύγει από τα στερεότυπα της Κρίσης, και δύναται να αποτελέσει και σήμερα σημείο αναφοράς στο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα; Κανείς.

Με τίτλο Στο Πίσω Κάθισμα, την αθώα και προστατευμένη παιδική θέση στο αυτοκίνητο, αλλά και την εν δυνάμει εκτεθειμένη θέση του ενόχου στο περιπολικό, το πρώτο μυθιστόρημα της τριλογίας της Ευτυχίας Γιαννάκη έχει να κάνει με τη στυγερή δολοφονία ενός διακεκριμένου θεατρικού σκηνοθέτη και με το κυνηγητό ενός μυστηριώδους ενόχου από το Χάρη Κόκκινο, έναν μεσόκοπο, χωρισμένο, εξαιρετικά χαρισματικό αστυνομικό, ο οποίος αντλεί χαρακτηριστικά τόσο από τον βαριεστημένα χαριτωμένο Κώστα Χαρίτο, όσο και από τον πιο εγκεφαλικό Αστυνόμο Γεώργιο Μπέκα. Η καλοπλεγμένη υπόθεση του Πίσω Καθίσματος εκτυλίσσεται στην Πλάκα (ευθεία αναφορά στο εμβληματικό Έγκλημα στα Παρασκήνια), στην Πλατεία Βικτωρίας, αλλά και στο Παγκράτι, την Κηφισιά και στις κακόφημες περιοχές του Πειραιά. Ο Κόκκινος κινείται με αυτοκίνητο αλλά και με τα πόδια, και στις διαδρομές από το Παγκράτι, όπου κατοικεί, μέχρι την Πλάκα, τόπο του εγκλήματος, οι καλοσχεδιασμένες πινελιές της Γιαννάκη φέρνουν νοερά τον αναγνώστη στο Νέο Κόσμο, στις διαβάσεις της Καλλιρρόης ή της Συγγρού, στη μετάβαση από την πολύβουη Αθήνα στα φαινομενικά ήρεμα και απολύτως γραφικά σοκάκια της Πλάκας.

Θα ήταν όμως άδικο για τη Γιαννάκη να της «προσάψουμε» ένα αμιγώς αθηναϊκό μυθιστόρημα ή να της «αποδώσουμε» έναν άμεσο απόγονο του Μπέκα και του Χαρίτου. Ο λόγος; Μα, ότι θα την αδικούσαμε.

Πράγματι, η Ευτυχία Γιαννάκη έχει εμπεδώσει το αθηναϊκό νουάρ, έχει μελετήσει σε βάθος τις πέννες, τις συνθήκες και τους ήρωές του, αλλά η πλοκή και η γραφή με την οποία έχει επιλέξει να το στηρίξει μαρτυρούν πως η συγγραφέας έχει εντρυφήσει στο ευρωπαϊκό αστυνομικό μυθιστόρημα για χρόνια: στις λέξεις της διακρίνει κανείς την πληθωρικότητα του Μονταλμπάνο, την εγκεφαλικότητα του Μεγκραί, στον τρόπο που στήνει το οικογενειακό δράμα διαγράφεται ξεκάθαρα η σκανδιναβική σχολή. Επιπλέον, η Γιαννάκη πετυχαίνει κάτι δύσκολο, αν όχι σχεδόν ακατόρθωτο: για πάνω από 400 σελίδες το βιβλίο δεν κάνει ούτε στιγμή κοιλιά, δεν κουράζει – ο ρυθμός είναι καλομετρημένος και ενίοτε καταιγιστικός.

Για όλους εμάς, τους λάτρεις του αστυνομικού μυθιστορήματος που εκτίνεται από την Αθήνα μέχρι τα πέρατα του κόσμου το Πίσω Κάθισμα της Ευτυχίας Γιαννάκη είναι ένα αναπάντεχο δώρο. Να το διαβάσετε.