Μπάτμαν, αυτή η αδερφή

Ανταπόκριση από το μέτωπο: 1ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών – Comics και Λογοτεχνία

«Από την πρώτη στιγμή που έλαβα το μέιλ-πρόσκληση του Γιάννη Παλαβού για το 1ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών –με επισυναπτόμενη Μαλβίνα Κάραλη, πάντα– είχα πολλή χαρά και αγωνία για το πώς θα τα πάει. Ήμουν λίγο μαμά που στέλνει το παιδί της πρώτη μέρα στο σχολείο. Με την απουσία της Αγιάτης δε –που με είχε χρίσει και πολεμική ανταποκρίτρια–  ένιωθα μία παραπάνω ευθύνη.

Το παιδί μου, λοιπόν, αρίστευσε στα γραπτά, αλλά έπιασε τη βάση στα προφορικά. Δεν του ταίριαζε ο Μαραθώνιος Ανάγνωσης, αλλά αυτό το ξέραμε από την αρχή και δε με ανησυχεί καθόλου. Εξάλλου, το εξαιρετικό Αστείο, που θα κυκλοφορήσει τον προσεχή Φλεβάρη, και από το οποίο «δραπέτευσαν» οι Γέροι Άνθρωποι που διάβασε ο Γιάννης στο φεστιβάλ, έχει γραφτεί για να διαβαστεί από μέσα μας, όχι φωναχτά.

Μετά το Μαραθώνιο, σειρά είχε η συζήτηση «Comics και λογοτεχνία». Μαζί το Γιάννη Παλαβό αυτή τη φορά, ήταν η Βασιλεία Βαξεβάνη, που είναι συντάκτρια στο comicdom.gr και αφηγήτρια, και ο Πέτρος Χριστούλιας με τον Τόμεκ, γνωστοί δημιουργοί στον ελληνικό χώρο των κόμιξ. Το συντονισμό ανέλαβε η Λήδα Τσενέ, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Comicdom.

Πολλά θέματα σχολιάστηκαν τις δύο περίπου ώρες της συζήτησης, με καίριο εκείνο της ανεπαρκούς προβολής των ελληνικών comics.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Η σχέση των comics με την λογοτεχνία δεν είναι αντικρουόμενη όπως κάποιοι πιστεύουν, αλλά υποστηρικτική και αλληλεξαρτώμενη. Αυτό έδειξε και η κατάθεση των εμπειριών των ομιλητών με πρώτο τον Πέτρο Χριστούλια να μας λέει το σκεπτικό του όταν του ανατέθηκε να μετατρέψει σε στριπάκια το κεφάλαιο ενός βιβλίου. Περιέγραφε τον τρόπο με τον οποίο τον βοήθησαν οι λέξεις να σχεδιάσει, τι κράτησε και τι άφησε. Η Βασιλεία Βαξεβάνη από την άλλη, χρησιμοποιεί αντίθετη πορεία στις αφηγήσεις της. Φτιάχνει στο μυαλό της τις εικόνες που καλείται να αφηγηθεί, και τις περιγράφει στη συνέχεια.

Δυστυχώς, όμως, η ελλειπής στήριξη των Ελλήνων δημιουργών έχει ως αποτέλεσμα το «καπέλωμα» των comics από τη λογοτεχνία. Ο χώρος που τους αναλογεί στα βιβλιοπωλεία είναι ελάχιστος, κι αυτό μόνο στα κεντρικά, και όπως πολύ σωστά ανέφερε ο Γιάννης Παλαβός, η τοποθέτησή τους στο ράφι είναι εντελώς λανθασμένη, αφού συνήθως τα συναντάμε κάτω από την ταμπέλα «Comics – Χιούμορ». Η Λήδα Τσενέ πρότεινε την τοποθέτησή τους κατά θεματική ενότητα, όπως γίνεται και με τα λογοτεχνικά βιβλία, άλλωστε, και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη. Γιατί κάποιος που ψάχνει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα πχ., να μην έχει και την επιλογή ενός graphic novel δίπλα;

Από το κοινό ακούσαμε και την απορία για το πώς γίνεται το Logicomix να απέκτησε τόσο μεγάλο κοινό, και οι ομιλητές απάντησαν σχεδόν ομόφωνα ότι το όνομα του Απόστολου Δοξιάδη πίσω απ’ το όλο project, έπαιξε αρκετά σημαντικό ρόλο. Όχι πως δεν πρόκειται για μια άρτια δουλειά, αφού όπως μας είπε ο Τόμεκ που είχε παρακολουθήσει από κοντά τη διαδικασία παραγωγής, συζητάμε για προδιαγραφές και budget ταινίας.

Κάτι που πραγματικά δεν είχα σκεφτεί, και μου έδωσαν τροφή για προβληματισμό οι δημιουργοί, είναι η παντελής απουσία ελληνικών παιδικών comics. Έχουμε συνηθίσει όλοι στα Μίκυ Μάους και τα κλασσικά εικονογραφημένα που υπάρχουν παντού, με αποτέλεσμα αν δε βρισκόμαστε μέσα στο χώρο, να μην αντιλαμβανόμαστε το κενό αυτό. Ο Τόμεκ, μάλιστα, δήλωσε ότι έχει σκοπό να ασχοληθεί άμεσα με τη δημιουργία παιδικού comic. Όπως εκείνος, που όπως είπε δεν είναι φίλος της λογοτεχνίας, προτιμούσε από μικρός τα comics, πιστεύει ότι και τα μικρά παιδιά πρέπει να έχουν αυτήν την επιλογή.

Αναφέρθηκαν φυσικά και γνωστές αγαπημένες μας δουλειές όπως το ΚΡΑΚ του Τάσου Μαραγκού, το Δεν Είναι Αυτό Που Νομίζεις του Τάσου Ζαφειριάδη και του Λουκά Τσουκνίδα ή το Πτώμα, του Τάσου Ζαφειριάδη και του Γιάννη Παλαβού, ως παραδείγματα προς μίμηση, και αφού αποφάνθηκε το πάνελ ότι ο Τάσος Ζαφειριάδης είναι η κοινή συνισταμένη τους, αλλά και ένας καταπληκτικός τύπος συνάμα, καληνυχτιστήκαμε!

Σίγουρα ξεχνάω πολλά, το ζουμί, όμως, παραμένει ένα: έχουμε μια πάρα πολύ καλή ελληνική σκηνή comics και δυστυχώς δεν την στηρίζουμε όπως της πρέπει. Σε αυτό εδώ το blog έχουν γίνει πάμπολλα posts  για Έλληνες δημιουργούς, αλλά και για το εξαιρετικό http://theveryclosedcircle.blogspot.com/ και ελπίζω να έχουν την απήχηση που τους αρμόζει, τουλάχιστον διαδικτυακά για αρχή.

Από το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης για το Don’t Ever Read Me, Θόδωρος Ανδρεάδης-Συγγελάκης.«

1ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών – E.KE.BI

Δεν ήμουν εκεί. Ήταν, όμως, αρκετοί φίλοι, τόσο στο κοινό όσο κι επί σκηνής. Θα ήθελα πολύ να είχα ακούσει τη Μαρία Ξυλούρη να διαβάζει – ολίγον αγχωμένη, φαντάζομαι – ένα απόσπασμα από το επερχόμενο βιβλίο της, Πώς Τελειώνει ο Κόσμος. Να είχα άποψη για το εάν και κατά πόσον η ανάγνωση του Γιάννη Παλαβού δεν στάθηκε στο ύψος του εξαιρετικού διηγήματός του, Γέροι Άνθρωποι, όπως ο ίδιος διατείνεται. Να γνωρίσω τα υπόλοιπα παιδιά που συμμετείχαν. Δυστυχώς έλειπα μακριά.

«Τελευταία ο κόσμος έχει προβλήματα που δεν μπορώ να βοηθήσω.»

Συστηθήκαμε για πρώτη φορά στο Comicdom Con τον περασμένο Απρίλιο. Οι κοινοί μας φίλοι είναι όλοι από τη Θεσσαλονίκη και τότε είχα υποθέσει ότι κι ο ίδιος κατάγεται από εκεί.

Παρουσίαση Jemma Press – Λέσχη Φίλων Κόμικς, 30.09.2011

Ξεκινήσαμε με μία μικρή καθυστέρηση. Δεν περίμενα τόσο κόσμο στην αίθουσα. Ευτυχώς για μένα, οι γνωστές μου φάτσες κρύβονταν ανάμεσα στις άγνωστες. Ζήτησα να μιλήσω τελευταία. "Μα μιλάς πρώτη!" "Πρώτη;!" "Ναι!". Στη φωτογραφία, δίπλα μου ο Πέτρος Χριστούλιας, ο Θωμάς Παπαδημητρόπουλος και στην άκρη ο Τάσος Ζαφειριάδης.

Ρώτησα πόση ώρα είχα για να μιλήσω. "Όση θες", μου είπαν, "Ε, ένα τέταρτο, είκοσι λεπτά". Μίλησα περίπου δέκα. Και είπα ότι ο Τάσος Ζαφειριάδης έχει χρόνια σχέση με το Γιάννη Παλαβό. Εκείνη την ώρα δεν κατάλαβα γιατί όλοι έβαλαν τα γέλια, αλλά γέλασα μαζί τους. Το κατάλαβα αργότερα. Είπα, επίσης, πόσο πολύ μου άρεσε η εικονογράφηση του Πτώματος από το Θανάση Πέτρου: "Σε κάποια καρέ τα χρώματα είναι λες και μπορείς να μυρίσεις τη βρώμα", είπα.

Μετά από μένα μίλησε ο Πέτρος Χριστούλιας για το Δεν είναι Αυτό Που Νομίζεις 2. Ο Πέτρος είναι δημιουργός κόμικς και εικονογράφος κι άρχισε να αναλύει το σχεδιασμό του βιβλίου. Εκεί κατάλαβα πόσα πολλά έχω να μάθω ακόμη εάν θέλω μία μέρα να κάνω μία ολοκληρωμένη παρουσίαση κόμικς.

Κοίταζα το κόσμο μπροστά μου. Όλες οι ηλικίες, άντρες και γυναίκες. Μετά έμαθα ότι ήρθαν 148 άτομα. Πάρα πολλά. Γνωστά και άγνωστα πρόσωπα παντού. Ακόμη και σε αυτή τη φωτογραφία.

Ο Θωμάς Παπαδημητρόπουλος, editor του http://www.comicdom.gr, παρουσίασε το KRAK 7 του Τάσου Μαραγκού. Η σειρά KRAK είναι από τις πολύ αγαπημένες μου και άκουσα τον Παπαδημητρόπουλο να μιλάει με μεγάλη προσοχή. Όσο πιο πολλά έλεγε, τόσο περισσότερο ανυπομονούσα να αρχίσω το επόμενο τεύχος.

Ο Τάσος Ζαφειριάδης παρουσίασε το Κουλούρι 2 του Τόμεκ. Εκεί έμαθα ότι ο Τόμεκ έβγαλε το βιβλίο "Κουλούρι" για να πηγαίνει κανείς στο βιβλιοπωλείο και να λέει "Ένα Κουλούρι παρακαλώ". Έμαθα ότι το σχέδιο του Τόμεκ είναι από τα πιο avant garde αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Και μετά συμφώνησα ότι ο τρόπος με τον οποίο ο Τάσος Ζαφειριάδης μιλάει δημοσίως έχει επιρροές από τον Αργύρη Μπακιρτζή.

Μόλις τελείωσε η παρουσίαση έτρεξα στον Τάσο Μαραγκό για να μου υπογράψει το KRAK 7. Του είπα ότι στο Comicdom είχα ντραπεί να του το ζητήσω και με κοίταξε με απορία. Αργότερα, στα ποτά, μου μίλησε για τις επιρροές και τον τρόπο που δουλεύει. Ίσως κάποτε το κάνω ξεχωριστό ποστάκι. Διάβασα το KRAK 7 μόλις γύρισα στο σπίτι. Μου άρεσε πάρα πολύ.

Ο Τάσος Μαραγκός ξεκινάει να σχεδιάζει έναν από τους κακούς της ιστορίας του πριν μου υπογράψει.

Χάρηκα πολύ που ο κόσμος αγόραζε βιβλία. Πάρα πολύ. Ήταν μία μικρή γιορτή, μάλιστα μία φίλη είπε ότι είναι σαν ένα μικρό Comicdom. Ήταν πολύ ωραίο.

Ο Γιάννης Παλαβός υπογράφει το Πτώμα.

Ο Θανάσης Πέτρου υπέγραφε στο Πτώμα όλο το βράδυ. Όλοι συμφωνούσαν ότι τα σχέδια που έκανε με την υπογραφή του ήταν εξαιρετικά. Του άφησα το δικό μου αντίτυπο και του είπα να μη βιαστεί.

Αργότερα είδα ότι, μαζί με το καταπληκτικό σχέδιο, είχε σχολιάσει και την παρουσίασή μου.

Ο Τάσος Ζαφειριάδης υπογράφει το Πτώμα και το Δεν Είναι Αυτό Που Νομίζεις 2. Όλοι αναρωτιόμασταν πού είναι ο Λουκάς Τσουκνίδας και αν θα μας υπογράψει. Το μυστήριο παρέμεινε άλυτο.

Ο Παναγιώτης Πανταζής υπογράφει το Δεν Είναι Αυτό Που Νομίζεις 2. Δίπλα του, ο Τόμεκ υπογράφει το Κουλούρι 2. Από όσα μου είπε αργότερα ο Τόμεκ, εντύπωση μου έκανε το ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται στην ολοκλήρωση της δουλειάς του, τόσο πιο δυνατη μουσική ακούει.

Χωρίς σχόλιο. Δεν πρόλαβα να φάω.

Κι εδώ εγώ με έναν τυχαίο περαστικό.

Υ.Γ.: Όπως πάντα, οι φωτογραφίες είναι της Λίλας Τζαμούση. Την ευχαριστώ πολύ και της χαρίζω αυτό το τραγούδι – ελπίζω να της αρέσει:

*Save the Date* (and I’ll give you the perfect lovesong)

Χτες έλαβα αυτό το αρχείο:

Το Σαββατοκύριακο του Comicdom Con

Παρακάτω ακολουθούν μερικές από τις φωτογραφίες που τράβηξε η Λίλα Τζαμούση, ερασιτέχνις φωτογράφος και φίλη, ειδικά για το blog μου. Βρεθήκαμε μαζί δύο φορές στο Comicdom Con το περασμένο Σαββατοκύριακο, και σκεφτήκαμε ότι θα ήταν καλή ιδέα αυτή τη φορά αντί για κείμενο να βάλω φωτογραφίες. Την ευχαριστώ πολύ!

Αν μια εικόνα είναι 1.000 λέξεις, παρακάτω θα διαβάσετε 21.000 λέξεις.

Η πρώτη μου υπογραφή ever! Ο Τάσος Παπαϊωάννου μου υπογράφει το POPULART #3.

Η Αράχωβα, του Τάσου Ζαφειριάδη και του Παναγιώτη Πανταζή. Σε συνέντευξή του στο site του Comicdom ο Τάσος δήλωσε πως το πιο διασκεδαστικό πράγμα που έκανε στο Con ήταν ότι "πήγε τον David Prudhomme να φάει χταπόδι. Ήταν όσο ωραίο ακούγεται. Και το χταπόδι ήταν ωραίο." Επιβεβαιώνω. Ήμουν εκεί, όπως εκεί ήταν και ο Πέτρος Χριστούλιας. Κι αυτός έφαγε χταπόδι.

Η Lara Croft ζει και μας απειλεί.

Ο Chris Ware ήταν αναμφισβήτητα ο σούπερ σταρ του Con. Μεταξύ άλλων, είπε ότι οι αγαπημένοι του συγγραφείς είναι ο Λέο Τολστόι και ο John Updike, όπως και ότι "το να είσαι κομίστας είναι σα να είσαι λίγο συγγραφέας και λίγο ζωγράφος, κάπως σα να είσαι bisexual"

Ο Chris Ware αρχίζει να υπογράφει...

.. κι εγώ περιμένω στην ουρά...

... κάποια στιγμή φτάνει επιτέλους η σειρά μου, και του λέω "Φαντάζομαι θα σας το έχουν πει ότι μοιάζετε στον Jimmy Corrigan!". Εκείνος με κοιτάει και μου λέει "Αλήθεια; Λυπάμαι πολύ!" "Μα δεν το είπα για κακό.."...

...εκείνος σκέφτηκε λίγο κι άρχισε να μου υπογράφει...

... και ιδού το αποτέλεσμα!!!

Ο Τάσος Ζαφειριάδης, που είναι φίλος μου, πήρε τα βραβείο Best Writer και Best Fanzine COMICDOM AWARDS 2011! To fanzine του λέγεται Η ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΟΠΩΣ ΤΗ ΦΑΝΤΑΖΟΜΑΙ και δεν το έχω διαβάσει. Συγχαρητήρια Τάσο!!

Ο Τάσος Μαραγκός (Tasmar) υπογράφει. Αγόρασα το ΚRAK #6 χωρίς να έχω διαβάσει τα 5 πρώτα και μου άρεσε πολύ. Αν και υπέγραφε την ώρα που το αγόραζα, δεν του ζήτησα να υπογράψει. Μάλλον ντράπηκα.

Ο Νίκος Δαλαμπύρας, από την εκδοτική Ένατη Διάσταση, με τον Τάσο Ζαφειριάδη και τον Γαβριήλ Παγώνη, δημιουργό κόμικς. Ο Νίκος Δαλαμπύρας είναι και dj στον 105.5 ROCK της Θεσσαλονίκης.