It’s better to lose than never to have had

Λίγα είναι τα βιβλία που ξεσήκωσαν τέτοιες αντιδράσεις. Λίγα βιβλία απέκτησαν από την πρώτη κιόλας σελίδα τόσους ένθερμους οπαδούς, ακόμη λιγότερα εκείνα που προκάλεσαν τόσο αρνητικές κριτικές. Ίσως να ήταν η πρωτοπρόσωπη αφήγηση ενός 9χρονου αυτιστικού αγοριού. Ίσως τα τυπογραφικά τεχνάσματα, ο συνδυασμός εικόνας και λέξης, τα παιχνιδίσματα της στίξης. Ίσως, πάλι, ο λόγος να βρίσκεται στη θεματική: ένα βιβλίο για τη Νεα Υόρκη της 11ης Σεπτεμβρίου, γραμμένο τέσσερα μόλις χρόνια μετά την κατάρρευση των Πύργων, τοποθετημένο ένα χρόνο μετά το συμβάν.

Η περιπέτεια του μικρού Oskar ένα χρόνο μετά το χαμό του πατέρα του ο οποίος τυχαία βρέθηκε στους Δίδυμους Πύργους τη λάθος στιγμή υφαίνεται σαν παραμύθι μέσα από τα μάτια του παιδιού παρέα με το μεγαλειο της πατρικής αγάπης, το χάσμα που ενώνει – αντί να χωρίζει – τις γενεές, την κατανόηση και τη συμπόνοια προς το συνάνθρωπο.

Με αφετηρία ένα κλειδί καλά κρυμμένο στα πράγματα του χαμένου πατέρα, ο μικρός Oskar ανακαλύπτει ότι οι πληγές που ταλαιπωρούν τους συνανθρώπους του δεν περιορίζονται μόνο στην τραγωδία που βασάνισε την πόλη τους, ξεπερνά τις δικές του μικρές και μεγάλες φοβίες. Χέρι-χέρι με την ανάμνηση του πατέρα του, ο μικρός Oskar γνωρίζει τη φιλία, την οικογένεια, τη ζωή ολόκληρη.

Ο εβραϊκής καταγωγής, μανιώδης χορτοφάγος, Jonathan Safran Foer ολοκλήρωσε το Extremely Loud and Incrediby Close το 2005 στα 28 του χρόνια. Αν κάτι χαρακτηρίζει τη γραφή του, εκτός από την ακραία δημιουργικότητα η οποία φλερτάρει απροκάλυπτα με το μεταμοντέρνο, αυτό είναι η οριακά αυθάδης αυτοπεποίθηση. Είναι ξεκάθαρο: ο νεαρός Safran Foer θεώρησε ότι το εικαστικό αποτέλεσμα του έργου του φέρει την ίδια βαρύτητα με το θεματικό περιεχόμενο.

Με αναφορές σε σπουδαίους νεοϋορκέζους συγγραφείς όπως – ω, τι έκπληξις! –  τον Paul Auster, o Safran Foer εισέρχεται με ορμή και κέφι σε ένα θέμα-ταμπού και κυριολεκτικά το κατακτά. Κι αν κάποιοι βρήκαν το Extremely Loud ολίγον μελό, είχαν δίκιο. Αλλά πού είναι το πρόβλημα;

Ε ναι λοιπόν, είναι αλήθεια: ο Safran Foer επιδιώκει και εν τέλει προκαλεί το συναίσθημα: Ακόμη κι οι πιο άπιστοι αναγνώστες συγκινήθηκαν. Κι ουχί αδίκως. Το Extremely Loud είναι ένας τρυφερός μα και ηχηρός ύμνος στην αγάπη, ένας ύμνος που ορμάται αλλά ξεπερνά την ιστορία και τα τραύματά της.

Κάθε σελίδα του βιβλίου, μία υπέρβαση στην καθιερωμένη λογοτεχνική εικόνα. Κάθε σελίδα ένα μικρό εικαστικό παιχνίδι. Κάθε σελίδα μία απλή αλλά όμορφη φράση. Σαν τραγούδι.

Ο γοητευτικός κύριος Foer συνέθεσε ένα σύγχρονο παραμύθι – από αυτά τα γεμάτα σκοτεινές απειλές, κακούς μάγους, αλλά και ένα γενναίο αγόρι, την τρυφερή μητέρα του, τα πολλά μυστικά, τις περιπέτειες σε μία πόλη-δάσος γεμάτη ουρανοξύστες-πανύψηλα δέντρα, γεμάτο σοφούς γέροντες και μυστικές ερωτικές αλληλογραφίες. Όσοι έψαξαν το ρεαλισμό απογοητεύτηκαν. Εμείς οι υπόλοιποι αφεθήκαμε στη μαγική πέννα του φιλόδοξου κυρίου Foer, και δε χάσαμε.

Υ.Γ.1: Το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μελάνι σε μετάφραση Ελένης Ηλιοπούλου. Χωρίς να έχω δει τη μετάφραση, συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όποιον μπορεί να διαβάσει το πρωτότυπο.

Υ.Γ.2: Πολύς λόγος έγινε και για τη φετινή κινηματογραφική μεταφορά του πολυσυζητημένου βιβλίου. Παρόλο που την έχω δει, δεν έχω σχηματίσει γνώμη.