Τα Θεία Πάθη, και τα Ανθρώπινα

Η σχέση μου με τη θρησκεία είναι όπως όλων: πολύ προσωπική.

Δεν πηγαίνω συχνά στην εκκλησία, αλλά, τις σπάνιες φορές που το κάνω, πάντα συγκινούμαι. Ίσως να είναι ακριβώς αυτό, ότι πηγαίνω μόνο όταν πραγματικά είμαι έτοιμη.

Πριν δύο χρόνια σαν κι εχθές, Μεγάλη Πέμπτη ήταν, πήγα στα 12 Ευαγγέλια. Είχα μαζί μου τα κείμενα και παρακολουθούσα με προσήλωση. Παρακολουθούσα τις Γραφές, αλλά παρατηρούσα και τους πιστούς γύρω μου. Όσοι βρίσκονται στο ναό τη Μεγάλη Πέμπτη διαφέρουν από όλους αυτούς (εμάς) που μαζεύονται (μαζευόμαστε) σωρηδόν στις εκκλησίες τη βραδιά της Ανάστασης. Είναι εκεί πολύ πιο αφοσιωμένα, πολύ πιο συνειδητά, με βλέμματα πιο σκοτεινά.

Μετά το 5ο Ευαγγέλιο βγήκε ο Εσταυρωμένος. Παρατηρούσα γυναίκες με χέρια βαμμένα κόκκινα από τα αυγά να κοιτάζουν το Σταυρό και να δακρύζουν. Να μην μπορούν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Ταράχτηκα. Αναρωτιόμουν τι να είχαν στο μυαλό τους, ποιον δικό τους άνθρωπο έκλαιγαν εκείνη τη στιγμή μπροστά στο Σταυρό, ποιον πραγματικά πενθούσαν, για ποιον άραγε μοιρολογούσαν. Για ποια Σταύρωση είχαν έρθει.

Την επομένη, Μεγάλη Παρασκευή σαν σήμερα, αγόρασα το Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον του Ζοζέ Σαραμάγκου. Ήξερα, βέβαια, για το βραβείο Νόμπελ του 1998, είχε τύχει κιόλας κάποτε να γνωρίσω την – εξαιρετική και δικαίως βραβευμένη με το κρατικό βραβείο – μεταφράστριά του, Αθηνά Ψυλλιά. Αλλά δεν είχα ξαναδιαβάσει ποτέ κανένα βιβλίο του.

Πήρα το βιβλίο επηρεασμένη από την ατμόσφαιρα του Θείου Πένθους, και από μία παράξενη ανάγκη που ένιωσα και που ακόμη και τώρα δεν μπορώ να εξηγήσω.

Η ιδιαίτερη, μακροσκελής γραφή του Σαραμάγκου αρχικά με ξένισε πολύ – γρήγορα όμως το ξεπέρασα και τον διάβαζα σα νερό. Το Ευαγγέλιο κατά τον Ιησού είναι αλλιώτικο. Ο Ιωσήφ είναι ανεπαρκής σε όλα, είναι κακός μαραγκός, φέρει βαρέως για πάντα ότι δεν ειδοποίησε όλους τους γονείς να φύγουν από τη Ναζαρέτ ενώ τυχαία έμαθε εγκαίρως για τα σχέδια του Ηρώδη, η Μαρία είναι 16 ετών και αφελέστατη, ο Ιησούς μεγαλώνει με αδέρφια, ερωτεύεται πολύ, γνωρίζει το Θεό, γνωρίζει το Διάβολο, και βέβαια σταυρώνεται. Αλλά δεν ανασταίνεται.

Θα μπορούσε να είναι βλάσφημο. Δεν είναι. Κάθε άλλο. Η γνωστή, στεγνή γραφή του Σαραμάγκου είναι τόσο δική του αλλά και τόσο γεμάτη από τη θρησκευτικότητα των ίδιων των Ευαγγελίων. Είναι ιστορικά ακριβής, με λεπτομέρειες για την ατμόσφαιρα και την κοινωνία της εποχής, και βέβαια, όταν τελειώσει, απλώς θέλεις να βρεις κάποιον που να το έχει διαβάσει για να τα μοιραστείς.

Φέτος, μετά από 2 χρόνια ξαναπήγα στη Σταύρωση. Πριν φτάσω στην εκκλησία σκεφτόμουν πώς θα ήταν ως εμπειρία να έχω μαζί μου το Κατά Ιησούν Ευαγγέλιο. Δεν το είχα. Και φέτος δεν πήγα στην Αποκαθήλωση, την οποία ο Σαραμάγκου περιγράφει συγκλονιστικά.

Όμως τώρα, όπως και κάθε Μεγάλη Παρασκευή όλη μέρα, ακούω αυτό τον ύμνο, σε αυτή τη συγκεκριμένη εκτέλεση.

Καλή Ανάσταση.